Ko‘pchilik raqamli radioga o‘tishning ma’nosi nima ekanligini tushunmaydi, hammani bugungi kundagi FM diapazonida eshittiriladigan radiostansiyalar qoniqtiradi. Ammo haqiqatni yuziga tik boqish kerak. XXI asr yoqasidamiz. AM texnologiyasi dunyoga 1920-yillarda, FM esa 1940 – yillarda taqdim etilgan. Ma’lum bo‘lishicha, bugungi kunda biz sakson yil oldin ishlab chiqilgan tizimdan radiosignalini olamiz. Radioeshittirish sohasidagi global rivojlanish doimiy ravishda rivojlanib bormoqda va yangi standartlarga e’tibor qaratishni talab qiladi. Shunday qilib, eski radioeshittirish texnologiyasidan hali ham ertami-kechmi raqamli asrga o‘tishi kerak.
Bugungi kunda radioeshittirish sohasidagi asosiy va yetakchi standart 1980-yillarning oxirida Eureka 147 loyihasi doirasida ishlab chiqilgan Digital Audio Broadcasting (DAB) texnologiyasidir. Ushbu standartni ishlab chiqishda oddiy maqsadlar qo'yildi: radioeshittirishlar sifatini oshirish, xalaqitbardoshlikni yaxshilash, radioga interaktivlik va yangi xizmatlarni olib kelish va eng muhimi, radiochastota manbasini tejash.
DAB texnologiyasini standartlashtirish dunyoning o‘ttizdan ortiq mamlakatlarini o‘z ichiga olgan World DAB Forum tomonidan amalga oshiriladi. DAB + spetsifikatsiyasida MPEG 2 Advanced Audio Coding AAC, MPEG 4 Error Resilient BSAC (Bit Slice Arithmetic Coding), MPEG 4 AAC+ SBR va WindowsMedia audio kodeklari kabi audio oqimlarni siqish usullaridan foydalaniladi.
DAB texnologiyasi uchun turli xil yechimlarni taklif qiladigan kompaniyalar soniga qarab, ishonch bilan aytish mumkinki – DABning kelajagi bor, bozor rivojlanmoqda va foydalanuvchilarda esa asta-sekin yangi radio konsepsiyasiga qiziqish ortib bormoqda.
Bundan tashqari, DAB texnologiyasi radio xizmatlarini taqdim etish kontseptsiyasiga yangi narsalarni olib keladi. Turli xil qo‘shimcha va interaktiv xizmatlar translyatsiya formatini o‘zgartiradi.
Bunday xizmatlar orasida quyidagilarni ta’kidlash mumkin:
-
Radioeshittirish (asosiy xizmat);
-
qo‘shimcha ma’lumot;
-
ma’lumot uzatish (masalan, ayni damda radio orqali ijro etilayotgan kompozitsiyani DAB qabul qiluvchisiga yuklab olish);
-
elektron dastur qo’llanmasi (EPG);
-
audio uzatish bilan sinxronlangan slayd-shoular;
-
video;
-
Java dasturlari.
Dunyodagi aksariyat mamlakatlar analog radioeshittirishdan raqamli radioeshittirishga o‘tishni o‘ylab, DAB standartini afzal ko‘rishdi. Haqiqiy DAB xizmatlari allaqachon Yevropaning ko‘p qismida, Kanada, Tayvan va Janubiy Koreyada ishlaydi. Test sinovlari Xitoy, Janubiy Afrika va Turkiyada o‘tkazildi. Rossiya, Janubiy va Lotin Amerikasi, yaqin Sharq va Janubi-Sharqiy Osiyo mamlakatlarida texnologiyaga qiziqish ortib bormoqda. AQSh o‘zining raqamli radioeshittirish standarti – HD Radioni ishlab chiqdi va afzal ko‘rdi.
O‘zbekiston Respublikasi Markaziy Osiyodagi birinchi davlatlardan biri bo‘lib DAB+ radioeshittirishni boshladi.
2017-yil 17-iyulda O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining "Raqamli teleeshittirishlarga o‘tish va yer usti analog teleeshittirishlarni to‘xtatishga doir amalga oshiriladigan chora-tadbirlar to‘g‘risida" gi 502-sonli qarori qabul qilindi, unga muvofiq Toshkentda yer usti analogli teleeshittirish 2018-yil 15-iyulda va O‘zbekiston hududida 2018-yil 5-dekabrgacha to‘xtatildi. O‘zbekiston Respublikasida analog televideniye o‘chirilgandan so‘ng DAB+ raqamli radioeshittirish standarti uchun 174-230 MHz diapazonidan radiochastota ajratish maqsadga muvofiq edi.
2021-yil dekabr oyida DAB+standartidagi birinchi raqamli radioeshittirish uzatgichi sinov rejimida ishga tushirildi. Raqamli radioeshittirish uzatgichi 16 ta radiodasturlarni: "O‘zbekiston", "Yoshlar", "Mahalla", "O‘zbekiston 24", "Oriat dono", "Oriat FM", "Vodiy sadosi", "Poytaxt" (O‘zb.), Poytaxt (rus.), Grand, Yoshlar ovozi, Maksima, Avtoradio Xamrox, Navro‘z, Nostalji, O‘zbegim taronasi kabilarni uzatadi. Raqamli radioeshittirish uzatgichining sinov ekspluatatsiyasi yakunlari bo‘yicha O‘zbekiston Respublikasi hududida DAB+ standartini joriy etish rejalashtirilgan.
